Agencija za zaštitu konkurencije je nezavisan organ koji samostalno obavlja poslove utvrđene Zakonom o zaštiti konkurencije, kao i Zakonom o kontroli državne pomoći.
Agencija za zaštitu konkurencije je institucija sa javnim ovlašćenjima, koja obavlja upravne i stručne poslove u oblasti zaštite konkurencije, a koje obuhvataju ocjenu sporazuma između učesnika na tržištu, utvrđivanje zloupotrebe dominantnog položaja, te ocjenu dopuštenosti koncentracija učesnika na tržištu, kao i pojedinačna izuzeća sporazuma od zabrane na tržištu, kao i poslove vezane za državnu pomoć, odnosno kontrolu usklađenosti državne pomoći, dodjele i korišćenja državne pomoći sa zakonom.
NADLEŽNOST
Jedan od osnovnih zadataka Agencije da obezbijedi ravnopravne startne uslove za sve učesnike na tržištu koji namjeravaju da obezbijede korisnicima usluga mnoštvo izbora i razumni odnos cijena-kvalitet.
Obavljanje djelatnosti konkurencije u korist potrošača znači obezbjeđivanje takvih uslova na tržištu, kojim će se povećati sigurnost potrošača i mogućnost većeg izbora, efikasnijim određivanjem cijena, kroz inovacije, kao i bolji kvalitet i raznovrsnost proizvoda. S obzirom da obezbjeđivanje funkcionisanja konkurencije na dobrobit potrošača podrazumijeva i funkcionisanje na dobrobit privrede, a kao rezultat toga i na opšte dobro, suštinski cilj je interes zaštite konkurencije na tržištu a time i krajnjih korisnika proizvoda i usluga.
Politika konkurencije predstavlja jedan od osnovnih stubova unutrašnjeg funkcionisanja jedinstvenog EU tržišta, te sa druge strane jedno od garantovanih Ustavnih načela i sloboda u Crnoj Gori. Cilj politike konkurencije, u skladu sa EU vrijednostima, jeste stvaranje razvijenih i efikasnih pravila tržišne konkurencije, kojim bi se osiguralo pravilno funkcionisanje tržišta, odnosno omogućilo potrošačima korišćenje pogodnosti koje pruža strukturisano slobodno tržište.
Isto tako, cilj prava i politike zaštite konkurencije je usmjeren na stvaranje uslova za ekonomski rast koji se zasniva na jačanju konkurencije i efikasnosti nacionalne ekonomije, a zadatak nezavisnih institucija, kojima je povjereno sprovođenje te politike da, u okvirima njihovih zakonskih ovlašćenja, osigura jednake uslove za sve učesnike na tržištu u pravcu sprječavanja, narušavanja ili ograničavanja konkurencije a time i ekonomskih sloboda.
Rad Agencije usmjeren je na aktivnosti kojima ona, u skladu sa zakonskim ovlašćenjima, raspoloživim ljudskim i materijalnim resursima, kontroliše ponašanje učesnika na tržištu, sa zadatkom da onemogući postupanja istih u smislu ograničavanja slobodne konkurencije.
Posebne aktivnosti Agencije odnose se na promovisanje prava i politike zaštite konkurencije, davanjem stručnih mišljenja u skladu sa zakonom, nacrtima zakona i drugih propisa, te o ostalim pitanjima od značaja za zaštitu konkurencije i razvoj ekonomskih sloboda na tržištu Crne Gore.
Ono što je ipak najbitnije jeste da je Agencija, koja utvrđuje povrede zakona, istim dobila ovlašćenje i da sprovodi sve ispitne radnje i neposredno, čime se obezbjeđuje svakako mogućnost za bolju sprovodljivost samog zakona te jasno i veću obazrivost učesnika na tržištu I odvraćanje, u preventivnom smislu, od preduzimanja akata ili radnji kojima se može spriječiti, ograničiti ili narušiti konkurencija na tržištu.
Agencija u okviru svojih nadležnosti:
1) prati i analizira uslove konkurencije na tržištu i tržištima pojedinih privrednih sektora;
2) utvrđuje metode istraživanja konkurencije;
3) odobrava izuzeća od zabrane pojedinih sporazuma i odobrava koncentracije učesnika, pod propisanim uslovima i rješava u drugim pitanjima, u skladu sa ovim zakonom;
4) preduzima mjere prema učesnicima i udruženjima učesnika za učinjene povrede konkurencije na tržištu ili preduzima mjere radi sprječavanja nastanka ili prestanka povrede i otklanjanja štetnih posljedica po učesnike i potrošače;
5) vrši kontrolu usklađenosti državne pomoći sa zakonom kojim se uređuje državna pomoć (prethodna kontrola);
6) vrši kontrolu usklađenosti dodjele i korišćenja dodijeljene državne pomoći sa zakonom kojim se uređuje državna pomoć (naknadna kontrola);
7) prati realizaciju i efekte dodijeljene državne pomoći;
8) nalaže povraćaj nezakonite i neusklađene državne pomoći;
9) prikuplja i obrađuje podatke o planiranoj državnoj pomoći;
10) prikuplja podatke o korišćenju i efektima dodijeljene državne pomoći;
11) vodi evidencije državnih pomoći;
12) podnosi godišnji izvještaj o dodijeljenoj državnoj pomoći Vladi i Skupštini Crne Gore (u daljem tekstu: Skupština);
13) podnosi godišnji izvještaj o dodijeljenoj državnoj pomoći Evropskoj komisiji;
14) daje mišljenja na zahtjev organa državne uprave, nadležnog organa lokalne samouprave i pravnog lica koje upravlja i raspolaže sredstvima iz javnih prihoda i državnom imovinom u skladu sa zakonom u pripremi propisa i drugih akata kojima se uređuju pitanja u vezi dodjele državne pomoći, kao i u postupku njihovog donošenja;
15) promoviše i podstiče unaprjeđenje sistema kontrole državne pomoći;
16) daje mišljenje o primjeni propisa u oblasti zaštite konkurencije i državne pomoći;
17) priprema stručne osnove za izradu zakona I podzakonskih akata iz oblasti zaštite konkurencije i državne pomoći;
18) utvrđuje visinu naknade za odlučivanje u skladu sa ovim zakonom, uz saglasnost Vlade;
19) vodi upravni postupak i rješava u pojedinačnim upravnim stvarima;
20) podnosi zahtjev za pokretanje prekršajnog postupka nadležnom sudu i/ili izdaje prekršajne naloge u skladu sa zakonom kojim se uređuju prekršaji;
21) daje mišljenja u vezi sa važećim propisima, koji utiču ili mogu uticati na konkurenciju i o tome obavještava javnost;
22) formiraekspertska i savjetodavna tijela za potrebe sprovođenja ovog zakona;
23) sarađuje sa međunarodnim i nacionalnim organizacijama i institucijama u oblasti konkurencije i državne pomoći;
24) podnosi Vladi i Skupštini izvještaj o radu za prethodnu godinu;
25) podnosi Vladi finansijski plan za narednu godinu;
26) objavljuje statističke podatke i vodi evidenciju o odobrenim i prijavljenim koncentracijama;
27) kontroliše sprovođenje mjera naloženih rješenjem;
28) obavlja i druge poslove u skladu sa zakonom.
Agencija podnosi Vladi i Skupštini Crne Gore izvještaj o radu radi usvajanja.
Zakonodavni okvir
Polazeći od najbolje prakse EU iz ove oblasti, proširene su nadležnosti i postupanja Agencije u dijelu kontrole sredstava državne pomoći, u smislu preuzimanja ovlašćenja Komisije za kontrolu sredstava državne pomoći od strane Agencije.
Usvajanjem Zakona o kontroli državne pomoći (“Službeni list Crne Gore”, br. 012/18 od 23.02.2018.g.) i Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zaštiti konkurencije (“Službeni list Crne Gore”, br. 13/18 od 28.02.2018.g.), poslovi iz oblasti državne pomoći, koji su do tada bili u nadležnosti Ministarstva finasija Crne Gore i Komisije za kontrolu državne pomoći, prenešeni su u nadležnost Agencije.
Zakonom regulisana oblast slobodne konkurencije na tržištu predstavlja oblast koja ima neposredan i značajan uticaj na opšti privredni razvoj, stanje i mogućnosti investicione aktivnosti, podizanje stepena kvaliteta roba i usluga, uz stvaranje uslova za snižavanje cijena, i stvaranje moderne, otvorene tržišne ekonomije, s mogućnošću da se Crna Gora uključi u jedinstveno tržište Evropske Unije i druge međunarodne tržišne tokove. Politika zaštite konkurencije se bavi zaštitom i jačanjem konkurencije koja, sama po sebi, omogućava putem nadmetanja konkurenata u tržišnoj utakmici, ekonomski efikasne ishode. Drugim riječima, politika treba da je usmjerena ka uspostavaljanju tržišnih struktura koje će omogućiti uvećanje ekonomske efikasnosti. Uvođenje prava konkurencije jedan u nizu značajnih projekata koje Crna Gora realizuje. Bez obzira na to što je crnogorsko tržište liberalizovano i veoma otvoreno za nove učesnike – strane kompanije, pitanje konkurencije postaje tim aktuelnije, prije svega, za domaće učesnike na tržištu, sve u cilju zaštite slobodne konkurencije, podsticanja ekonomske efikasnosti, obezbjeđenja ravnopravnosti učesnika na tržištu, otklanjanja barijera za ulazak na tržište, stalnim praćenjem konkurencije,, kako na tržištu uopšte, tako i na tržištima pojedinih privrednih sektora.
Zakonom o zaštiti konkurencije obezbijeđeni su evropski principi na području konkurencije.
Upravljanje Agencijom
Agencijom upravlja direktor. Direktora imenuje Savjet Agencije na period od pet (5) godine.
Detaljna unutrašnja organizacija, nadležnosti i djelokrug rada Agencije, način i postupak donošenja i objavljivanja opštih akata i drugih pitanja od značaja za rad Agencije utvrđuju se Statutom Agencije, koji je odobren od strane Agencije. Vlada Crne Gore i objavljena u „Službenom listu Crne Gore“, br. 10/13.
Ljudski resursi
U Agenciji je trenutno 34 zaposlenih.
Savjet – Predsjednik sa dva člana, jedan član za oblast konkurencije i jedan član za oblast državne pomoći.
Direktor Agencije
Vršilac dužnosti zamjenika direktora
Sektor za zaštitu konkurencije ima 13 zaposlenih,
Sektor za kontrolu državne pomoći 6 zaposlenih,
Služba za opšte poslove i finansije 9 zaposlenih,
Odjeljenje za međunarodnu saradnju i informisanje javnosti 1 zaposleni,
Ukupno 31 zaposlenih u Agenciji ima Visoku stručnu spremu od kojih su jedan doktor, četiri magistra, dva pravnika sa pravosudnim ispitom, tri sa srednjom stručnom spremom.